ارزیابی فضاهای باز در محلات شهری از منظر پدافند غیرعامل مطالعه ی موردی: محله ی پامنار در بخش مرکزی تهران

شهر زیستگاه متراکم جوامع انسانی است که به دلیل حضور انسان، نیازمند امنیت و ایمنی در همه ی ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و. . . می باشد. بکارگیری تمهیدات و ملاحظات پدافند غیر عامل به عنوان عملی پیش گیرانه، علاوه بر کاهش شدید هزینه ها، کارایی دفاعی طرح ها، اهداف و پروژه ها را در زمان تهاجم دشمن و در مواقع اضطراری (حتی سوانح طبیعی) بسیار افزایش خواهد داد و در پی آن از میزان آسیب پذیری را به نحوه بارزی کاهش خواهد داد. فضاهای باز واقع در محلات مرکزی شهرها می توانند از مهمترین فضاهای قابل برنامه ریزی از منظر پدافند غیرعامل باشد، چرا که این فضاها به دلیل عدم مالکیت خصوصی و تعلق آن به عموم ساکنان، و یا ارگان های عمومی می توانند در مواقع بحرانی به منظور اهدافی مانند امداد رسانی، اسکان موقت و مانند آن نقش بسیار مهمی در کاهش آسیب پذیری ها داشته باشند. بر این اساس تحقیق حاضر با هدف بررسی و شناسایی محدودیت ها و توانایی فضاهای باز در محله ی پامنار از نظر چگونگی ترکیب توده و فضا، تنوع پذیری عملکردی برای مواقع بحرانی و همچنین چگونگی پوشش سراسری و دسترسی مناسب به فضاهای باز و مناسب از منظر پدافند غیرعامل می پردازد. به همین منظور در این تحقیق برای پهنه بندی فضاهای مختلف بر مبنای آسیب پذیری و نیز برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای مرتبط مانند 10 arc gis ، auto cadو نرم افزار excel استفاده شد است. نتایج و یافته های تحقیق بیانگر آن است که بیشتر قسسمت های شرق و مرکز محله ی پامنار از دیدگاه پدافند غیرعامل آسیب پذیر بوده و همچنین نحوه ساختار فضاهای باز در محدوده ی مورد مطالعه بر پایه ی چگونگی ترکیب توده و فضا، بیش از 69 درصد از سطح محله را برای مواقع بحرانی نامناسب نشان می دهد. و اینکه رابطه معنا داری بین میزان انعطاف پذیری فضاهای باز و آسیب پذیری آن ها وجود دارد به این مفهوم که هر چه میزان انعطاف پذیری فضاهای باز بیشتر باشد به همان انداز از میزان آسیب پذیری محله کاسته، و بلعکس، هر چه فضاهای باز محله از قدرت تنوع پذیری عملکردی کمتری برخوردار باشد بر میزان آسیب پذیری محله افزوده می شود. و در نهایت بررسی ها نشان می دهد که تنها 08/18 درصد از محله ی پامنار دسترسی مناسبی به فضاهای باز دارد که می تواند باعث بهبود وضعیت از دیدگاه پدافند غیرعامل شود.